این مقوله خصوصاً زمانی که سخن از بهینه‌سازی مصرف انرژی در ساختمان به میان می‌آید، پررنگ‌تر می‌شود.
چراکه می‌توان با استفاده از هوشمند سازی و دستگاه تفکیک مصرف آب، برق یا گاز به بهبود، متعادل و بهینه‌سازی مصرف این منابع پرداخت و تا حدود زیادی نگرانی‌های باب مخازن انرژی را برطرف ساخت.
دلایل اتلاف و روند روبه رشد مصرف انرژی در کشور ایران:
کشور ایران در میان تمامی کشورهای حوزه خلیج‌فارس و خاورمیانه به‌عنوان پرمصرف‌ترین کشور شناخته می‌شود. کمرنگ بودن مقوله بهینه‌سازی مصرف انرژی و عدم توجه به لزوم کاهش مصرف سه منبع اصلی انرژی آب، برق و گاز سبب شده، کشورمان در سراشیبی وحشتناکی از اتلاف انرژی و افزایش سرانه مصرف قرار گیرد.
البته کارشناسان مربوطه دلایلی دیگری را نیز برای این موضوع ذکر می‌کنند که از آنها می‌توان به اتکا به روش‌های سنتی بهره‌برداری از منابع انرژی اشاره نمود. بعدازآن استفاده از فناوری‌های قدیمی و کم بازده در صنایع عظیم و بزرگ نیز از عمده این علت‌ها است.
از دیگر دلایل مهم به این موارد می‌توان اشاره نمود:
- عدم‌اصلاح و نوسازی ساختارهای قدیمی در ساختمان‌ها
- تعرفه‌های قیمتی نامناسب بر روی هزینه سوخت و منابع گران‌بهای فسیلی
- فرهنگ‌سازی ضعیف در جهت بهینه‌سازی منابع و بی‌توجهی به بهره‌وری
- عدم وجود آموزش‌هایی کاربردی، اصولی و قابل‌فهم برای تمامی اقشار جامعه
- عدم آگاهی افراد و سازمان‌ها به روش‌های مدیریت بهینه‌ای کم‌هزینه و پربهره
ضرورت‌ها و لزوم کاهش مصرف آب، برق و گاز در اماکن عمومی و خصوصی:
دلایلی متعددی وجود دارد که لزوم کاهش مصرف آب، برق و گاز را می‌رسانند. آشنایی با این موارد می‌تواند، افراد را برای پیوستن به مبحث بهینه‌سازی مصرف انرژی ترغیب سازد.
در کشور تعداد کثیری ساختمان‌های مسکونی و صنعتی وجود دارند، ازاین‌رو طبیعی است که بهینه‌سازی مصرف انرژی در صنعت و ساختمان به یک نسبت مهم تلقی شده و با جدیتی فراوان دنبال شود.
اولین ضرورت: هزینه‌بر بودن مصرف انرژی
چه خانه‌های کوچک و چه برج‌های بزرگ تجاری و بازرگانی همیشه از هزینه‌بر بودن مصرف انرژی گله‌مند هستند. با بهینه‌سازی مصرف انرژی می‌توان در هزینه‌های مصرفی صرفه‌جویی نمود و آن را در مصارف تولیدی و خدماتی به خدمت گرفت.
این موضوع برای کشورهایی که ناچار به واردات انرژی هستند با درجه اهمیت بیشتری رخ نشان می‌دهد و نگرانی‌ها را فزونی می‌بخشد.
دومین ضرورت: محدود بودن منابع انرژی
منابع انرژی در جهان محدود بوده و امکان تجدید مجدد آنها وجود ندارد. در صورت اتمام این منابع بسیاری از بخش‌های تولیدی، درمانی، اورژانسی و خدماتی عملکرد خود را ازدست‌داده و خسارات جانی و مالی بسیاری به دولت‌ها و ملت‌های آنها وارد می‌شود. به همین دلیل مدیریت منابع به‌منظور دور ساختن صدمات جانی یکی از ضروریات برنامه‌های کلان دولتمردان هر کشور است.
سومین ضرورت: بهبود شرایط اقتصادی کشورها
هزینه بالای انتقال و توزیع انرژی در شبکه‌های مختلف و بار مالی فراوانی که در این اثنا به کشورها تحمیل می‌شود، لزوم کاهش مصرف را می‌رساند. از طرفی هزینه‌های جاری و مالی نیروگاه‌ها و تصفیه‌خانه‌ها خود به‌صورت جداگانه می‌توانند، اقتصاد کشورها را در این شرایط بحرانی تحت‌فشار مضاعفی قرار دهند. به همین دلیل است که بهینه‌سازی مصرف انرژی در ساختمان چه مسکونی و چه اداری و صنعتی موردتوجه مسئولان وقت به‌عنوان یک ضرورت ملی است.
چهارمین ضرورت: وابستگی شدید توسعه صنعتی، سیاسی و ملی و فرهنگی به انرژی
همگان می‌دانند که توسعه صنعتی و رشد اقتصادی بدون دسترسی به منابع انرژی محال است. همچنین استقلال ملی و شکوفایی فرهنگی و رسیدن به بالاترین اقتدار سیاسی بدون توسعه صنعتی نیز امری دست‌نیافتنی است. این وابستگی و همپوشانی عمیق، ضرورت پیوستن هرچه سریع‌تر ملت‌ها را به ارکان بهینه‌سازی مانند سیستم هوشمند تفکیک انرژی می‌رساند.
پنجمین ضرورت: بهبود شرایط محیط‌زیست
یکی دیگر از مواردی که لزوم کاهش مصرف آب، برق و گاز را می‌رساند، جلوگیری از انتشار CO2 بیشتر در هوا، حفظ تعادل اکوسیستم و پیشگیری از آلودگی‌های زیست‌محیطی براثر استفاده نادرست است. بسیاری از ساختمان‌ها با پیوستن به فناوری هوشمند سازی توانسته‌اند در کاهش انتشار این گاز نقش خوبی ایفا نمایند.
سیستم هوشمند تفکیک انرژی می‌تواند اتلاف انرژی در ساختمان‌ها را مشخص نموده و واحدهای پرمصرف را شناسایی نماید. بدین ترتیب قادر هستیم از هدر رفت انرژی توسط آنها جلوگیری به عمل‌آوریم.
راهکارهای مختلف جهت بهینه‌سازی مصرف انرژی:
از دیرباز تاکنون همیشه متخصصان به دنبال راهکارهایی بودند تا به مدد آنها بتوان به بهینه‌سازی مصرف انرژی پرداخته و با این تمهیدات کشورها را از خطرات و بحران‌های کمبود انرژی خلاصی بخشید.
اگرچه امروزه فناوری هوشمند سازی توانسته، بسیار قدرتمند به مبحث بهینه‌سازی مصرف انرژی در ساختمان و حتی صنعت وارد شود و اثرات شگرفی را از خود برجای بگذارد. ولی ما در این بخش سعی داریم به‌تمامی راه‌هایی که ما را در یک بهینه‌سازی حداکثری یاری می‌رساند، اشاره‌کنیم.
توجه به عایق‌بندی و ممانعت از اتلاف انرژی:
این عایق‌بندی می‌تواند از ساختمان‌های مسکونی شروع‌شده و تا ادارات و سازمان‌های و حتی کارخانه‌های صنعتی و تأسیسات آنها را در بربگیرد. کوچک‌ترین نقص در عایق‌کاری می‌تواند، هدر رفت انرژی فراوانی را رقم بزند. امروزه موضوع بهینه‌سازی مصرف انرژی در صنعت بسیار داغ است، زیرا صنعتگران دانسته‌اند که با توجه به این مبحث نه‌تنها هزینه‌هایشان کاهش می‌یابد، بلکه بازده و راندمان کاریشان نیز ارتقا پیدا می‌کند.
احداث سد و مدیریت صحیح آب:
اگرچه توجه به آموزش‌وپرورش در جهت مصرف صحیح می‌تواند، گام مهمی در کاهش مصرف آب این منبع گران‌بهای خدادادی باشد، اما احیای سدها، کانال‌ها، قنات‌ها و مدیریت منابع بارشی می‌توان تأثیر فراوانی در بهینه‌سازی مصرف این انرژی داشته باشد. متأسفانه نمی‌توان بر روی روش‌های تولید آب چندان تمرکز کرد، پس استفاده صحیح از منابع موجود بهترین راه به‌منظور بهینه‌سازی مصرف انرژی است.
جایگزین کردن انرژی‌های سبز:
اگرچه ادعا می‌شود خرید، پیاده‌سازی و نصب تجهیزات مورداستفاده در انرژی‌های سبز پرهزینه است، اما در طولانی‌مدت ثابت نموده‌اند صرفه اقتصادی بالایی را نصیب دولت‌ها می‌کند. این انرژی علاوه بر اینکه به کاهش مصرف منابعی مانند برق کمک شایانی می‌نماید، از انتشار گاز CO2 نیز جلوگیری نموده، ازاین‌رو یکی از اصلی‌ترین مهره‌های بهینه‌سازی مصرف انرژی در ساختمان به شمار می‌رود.
اصلاح الگوی مصرف در جوامع مختلف:
این اصلاح می‌تواند موارد زیادی را در بربگیرد. گاهی ما به زیادی خواهی و مصرف بی‌رویه عادت کرده‌ایم که با تغییر در عادت‌های رفتاری‌مان می‌شود تا حد زیادی الگوهای صحیح مصرفی را به سبک زندگی‌مان وارد نماییم. بدین ترتیب بدون انجام فرایند سختی به‌راحتی به درصدهای بالایی از صرفه‌جویی نائل شویم.
خرید وسایل خانگی ضروری و کاربردی با بازده انرژی بالا
تهیه تجهیزات بر اساس ظرفیت و ابعاد منزل
خاموش و از مدار خارج نمودن تمامی تجهیزات در زمان عدم نیاز
عدم مصرف وسایل در ساعات اوج مصرف
استفاده از تجهیزات دارای ترموستات، تنظیم دما و خاموشی خودکار
صرف‌نظر از تجهیزات غیرضروری و نمایشی و لوکس
استفاده از سیستم هوشمند تفکیک انرژی:
امروزه هوشمند سازی مصرف انرژی در کنار بهینه‌سازی مطرح‌شده و جوامع مهندسی را به فکر فروبرده است. با هوشمند نمودن تمامی کنتورها، تجهیزات سرمایشی و گرمایشی، موتورخانه‌ها و لوازم مصرفی تا حد زیادی می‌توان در راستای بهینه‌سازی مصرف انرژی قدم‌های مؤثری برداشت. به همین دلیل بسیاری از ساختمان‌های مسکونی، تجاری و صنعتی خود را به سیستم هوشمند تفکیک انرژی آراسته‌اند. بدین ترتیب با نصب دستگاه تفکیک مصرف آب، گاز و برق در قالب یک سیستم هوشمند به کاهش مصرف انرژی برای تمامی واحدها و تجهیزات مصرفیشان نائل شده‌اند.
مزایای بهینه‌سازی مصرف انرژی به کمک سیستم هوشمند تفکیک انرژی:
سیستم هوشمند تفکیک انرژی یکی از ده‌ها ابزار هوشمند سازی ساختمان‌ها است که با آن می‌توان به بهینه‌سازی، کاهش و مدیریت انرژی پرداخت. با توجه به لزوم کاهش مصرف آب، برق و گاز امروزه توجه به مبانی که بتوان با آن حداکثر صرفه‌جویی را صورت داد، بسیار مهم است. شاید هیچ فناوری مانند هوشمند سازی نتوانسته در بهینه‌سازی مصرف انرژی در ساختمان و مراکز صنعتی نقش مهمی ایفا نماید. به همین منظور در این بخش مزایای بهینه‌سازی به مدد یک سیستم هوشمند مانند دستگاه تفکیک مصرف آب را بررسی می‌کنیم.
افزایش بازده و راندمان منابع انرژی:
با نصب تجهیزات هوشمند سازی می‌توان از کمترین انرژی بیشترین بهره را در ساختمان‌ها برد. بدین ترتیب بسیاری از ساختمان‌ها 35% ـ 80% با پیاده‌سازی دستگاه تفکیک مصرف آب یا دیگر منابع در مصرف انرژی صرفه‌جویی صورت داده‌اند و در قبوض خود را نیز با مبالغ پرداختی کمتری مواجه شده‌اند.
نظارت، پایش و سنجش بر مصرف انرژی:
با احداث سیستم هوشمند تفکیک انرژی می‌توان به‌صورت آنلاین تمامی پارامترهای مربوط به انرژی از سیستم‌ها تا کنتورها را مورد پایش قرارداد. نظارت، تجزیه‌وتحلیل اطلاعات و داده‌ها ارسال‌شده از این سیستم و جمع‌آوری آنها توسط یک اپلیکیشن ما را در تشخیص الگوی مصرف هر واحد، خانه یا ساختمان توانمند می‌سازد. در این اثنا واحدهای پرمصرف شناسایی و توصیه‌های لازم جهت انتخاب یک الگوی مصرفی مناسب به آنها ارائه می‌گردد.
شناسایی قطعات و تجهیزات:
این سیستم‌ها نه‌تنها در بهینه‌سازی مصرف انرژی بسیار قدرتمند عمل می‌کنند، بلکه در شناسایی عملکرد فنی و ردیابی هرگونه نقص و خلل در تجهیزات نیز توانا هستند. این شناسایی به‌موقع کمک می‌کند، قبل از واردسازی خسارات سنگین اقدامات پیشگیرانه لازم را اعمال نموده و از بروز حوادث سهمگین پیشگیری نماییم. بدین ترتیب هزینه تعمیرات و نگهداری نیز به شکل قابل‌توجهی کاهش می‌یابد.
مدیریت منابع مطابق با دستورالعمل‌های دوستدار طبیعت:
بهینه‌سازی مصرف انرژی در ساختمان مطابق با معیارها و دستورالعمل‌های زیست‌محیطی صورت می‌گیرد. به همین دلیل ایجاد یک شرایط مطلوب آب و هوایی و جلوگیری از ورود گاز CO2 در محیط از بزرگ‌ترین اهداف این فرآیند است.
مدیریت بهتر انرژی در زمان پیک مصرف:
برای مثال دستگاه تفکیک مصرف آب کمک می‌کند در زمان‌های پیک مصرف برای ساختمان مشکلی و کمبودی ایجاد نشود. این دستگاه‌ها به‌صورت هوشمند قادر هستند، این زمان‌ها را شناسایی و برای آن تمهیدات لازم را در نظر بگیرند. این امر مهم حتی برای ساختمان‌های غیرمسکونی نیز قابل‌اجرا است. به همین دلیل است که ادعا می‌شود مدیریت بهتر منابع در کنار سیستم‌های هوشمند امکان‌پذیر است.
نکات مهم درزمینه‌ی بهینه‌سازی ساختمان به کمک ارکان هوشمند سازی:
برای اجرای هوشمند سازی و سیستم هوشمند تفکیک انرژی باید چند نکته مهم را به خاطر بسپارید. این موارد به شما در نصب و اجرای دقیق‌تر این سیستم کمکتان می‌کند. در ادامه به مهم‌ترین آنها اشاره می‌کنیم.
- امکان اجرای دستگاه تفکیک مصرف آب در تمامی ساختمان‌های قدیمی و نوساز بدون ممنوعیت
- عدم نیاز به کارهای زیر بنایی سخت و هزینه‌بر
- کارکردی مستقل از تعداد طبقات و زیربنای ساختمان
- عدم نیاز به زمان فراوان در هنگام نصب و پیاده‌سازی و ارائه سرعت عمل بالا
- ممانعت از یخ‌زدگی لوله‌ها به دلیل هماهنگ شدن پمپ سیرکولاسیون با سیستم هوشمند
- تأمین بالاترین آسایش بدون پرداخت هزینه‌های گزاف بابت حامل‌های انرژی
- امکان اعمال محدودیت در مصرف منابع انرژی
- عدم امکان استفاده از لوازم پرمصرف
- امکان کنترل، نظارت و خوانش از راه دور
- صدور قبض به‌صورت تفکیک‌شده و مجزا برای هر واحد ساختمانی
کلام آخر باب بهینه‌سازی مصرف انرژی:
یکی از راه‌های بهینه‌سازی مصرف انرژی پیوستن به فناوری‌های هوشمند به‌منظور جلوگیری از تداخل اندازه و میزان مصرف واحدهای موجود در یک ساختمان است. بدین ترتیب درصد خطاها در محاسبه آب‌بها و دیگر حامل‌های انرژی کاهش‌یافته و خواندن اطلاعات از روی کنتور راحت‌تر می‌شود. قابلیت ثبت اطلاعات مشترک، تشخیص نشتی و خرابی و افزایش طول مفید تجهیزات از مزایای استفاده از این سیستم‌های نوین است. کشورهای پیشرفته بسیاری سال‌ها است خود را به این دستاوردها مجهز ساخته و بهینه‌سازی‌های وسیعی را در سطح کلان به انجام رسانده‌اند. ایران نیز در دهه‌های اخیر کوشیده تا سهم خود را از این فناوری‌ها ارتقا بخشد. امید است در سال‌های آتی شاهد پیشرفت وسیع کشورمان در امر هوشمند سازی تمامی سیستم‌ها چه در مرحله انتقال و چه در واحدهای مصرفی باشیم.
